Τα άμφια στο Βυζάντιο

	Η ύφανση των πολύτιμων άμφιων στους βυζαντινούς χρόνους γινόταν στα ειδικά αυτοκρατορικά εργαστήρια τού Ζευξίππου, αλλά και σε άλλα εργαστήρια υφαντουργίας της αυτοκρατορίας, ιδιαίτερα δε σε μοναστήρια, τα οποία συνέχισαν την εργασία αυτή και στην περίοδο της τουρκοκρατίας. Ιδιαίτερη βεβαίως προσφορά παρουσίασαν τα γυναικεία μοναστήρια. Τα κεντητά άμφια είναι όχι μόνο αξιολογότερα, αλλά συνήθως και πολυτιμότερα, γιατί παρουσιάζουν μεγάλο πλούτο στην τεχνική τού κεντήματος και συνήθως χρησιμοποιούν πολύτιμη πρώτη ύλη (χρυσό και άργυρό σύρμα, ατλάζι κ.ά.) και διακόσμηση με πολύτιμους λίθους. Τα χρυσοκέντητα άμφια εγκαταλείπονται προοδευτικά από τον 17α αιώνα, έκτος από ορισμένες περιοχές, όπως λ.χ. ή Ήπειρος.
Στην εικόνα: Χρυσοκέντητα μεταξωτά αρχιερατικά άμφια: σάκος, μέγα ωμοφόριο και επιγονάτιο (1755)	Στην εικόνα Μεταξωτή μήτρα με χρυσοκέντητο διάκοσμο
Οι λόγοι της τάσης αυτής, πού συνδέεται με την επίδραση της δυτικής και της ρωσικής τεχνικής για την κατασκευή αμφίων σε συστηματικά οργανωμένα εργαστήρια, δεν είναι άσχετοι και με το κόστος των χειροποίητων αμφίων. Η χρωματική κλίμακα στα άμφια της Ανατολής ήταν ελεύθερη, όπως και στη ζωγραφική, γι αυτό και παρουσιάζεται μεγάλη ποικιλία χρωμάτων και άριστοι συνδυασμοί πού προδίδουν την ιδιαίτερη ευαισθησία της βυζαντινής παραδόσεως στον χρωματικό πλούτο.
Στην εικόνα Μεταξωτό φαιλόνιο ιερέα		Ωστόσο ό συμβολικός χαρακτήρας των αμφίων εξηγεί την επιλογή των φωτεινών Χρωμάτων (πράσινο, γαλάζιο, κίτρινο, λευκά) για τις τελετές σε ευφρόσυνες ημέρες και των σκοτεινών χρωμάτων (μαύρο, μωβ και κόκκινο) για τις τελετές σε πένθιμες ημέρες. Άμφια σώθηκαν από την παλαιολόγεια μόνο εποχή της βυζαντινής περιόδου σε μικρό αριθμό, ενώ από τη μεταβυζαντινή περίοδο υπάρχουν πολλά και χαρακτηριστικά δείγματα από όλες τις εποχές, τα οποία φυλάσσονται σε μουσεία (Βυζαντινό, Μπενάκη κά.), στα πατριαρχεία, στις μονές τού Αγίου ‘Όρους, σε μητροπόλεις, σε μοναστήρια όλων των Ορθοδόξων Εκκλησιών και αποτελούν ανεκτίμητο υλικό για τη σπουδή όχι μόνο της εκκλησιαστικής παράδοσης και τέχνης, αλλά και της ικανότητας, της υφαντουργίας, της τεχνικής τού κεντήματος και γενικότερα της μικροτεχνίας στη βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο. Β. ΦΕΙΔΑΣ [Π]